HEAL: 2030’da Kömürden Çıkış 102 Bin Hayatı Kurtaracak, 3.1 Trilyon TL’lik Sıhhat Maliyeti Ortadan Kalkacak!

• Sağlık ve Etraf Birliği HEAL, ‘2030 Kömürden Çıkışın Türkiye İçin Sıhhat Faydaları’ başlıklı araştırmasını yayınladı
• Çalışmaya nazaran, kömürle çalışan elektrik santralleri 2030 yılına kadar kapatılırsa 102 bin 601 erken mevt, 30 bin 975 erken doğum engellenebilir
• Yaklaşık 420 bin çocuk, 67 bin yetişkin bronşitten korunabilir
• Santrallerin yaklaşık 20 yıl erken kapatılması halinde kömüre bağlı hava kirliliğinin neden olduğu hastalıklar için yapılan 3,1 trilyon TL’lik sıhhat harcamasının önüne geçilebilir. Bu sayı Türkiye’nin 12,5 yıllık sıhhat harcamasına denk

 Sağlık ve Etraf Birliği HEAL’in (Health and Environment Alliance) hazırladığı ‘Kronik Kömürü Güzelleştirmek: 2030 Kömürden Çıkışın Türkiye İçin Sıhhat Faydaları’ başlıklı araştırma, kömürlü termik santrallerinin müsaade müddetlerinin sona ereceği 2050 yılı yerine 2030’a kadar kapatılmasıyla önlenebilecek vefatlar, hastalıklar ve sıhhat maliyeti tasarruflarını ortaya koyuyor. Çalışmada iki farklı senaryo ortaya koyuluyor: Kömür santrallerinin üretim lisanslarının bittiği, yani santrallerin kapanacağı tarih baz senaryo olarak ele alınırken, 2030 senaryosunda yedi yıl içinde Türkiye’deki kömür santrallerinin kapanması halinde önlenebilecek hastalıklar, erken mevt oranların düşüşü ve sıhhat maliyetlerindeki gerileme inceleniyor. 

Fosil yakıtların tetiklediği iklim değişikliği, insan sıhhatine direkt tesiri olan pak hava, inançlı içme suyu, kâfi besin ve inançlı barınmayı da etkiliyor. Dünyada yapılan araştırmalar iklim değişikliğinin, 2030 ile 2050 yılları ortasında dünya genelinde yetersiz beslenme, sıtma, ishal ve sıcak geriliminden kaynaklanan yaklaşık 250 bin ek mevte neden olacağını öngörüyor. İnsan sıhhatine direkt verilen zararın maliyetinin (tarım, su ve atık tahliyesi üzere sıhhati belirleyen kesimlerdeki maliyetler hariç), 2030 yılına kadar yılda 2 ile 4 milyar ABD doları ortasında olacağı iddia ediliyor.

‘Kronik Kömürü Uygunlaştırmak: 2030 Kömürden Çıkışın Türkiye İçin Sıhhat Faydaları’ çalışması ise Türkiye’deki durumu gözler önüne seriyor. 1990-2020 yılları ortasında Türkiye’de kömüre dayalı elektrik üretiminin yüzde 459, elektrik bölümü kaynaklı sera gazı emisyonlarının ise yüzde 323 oranında arttığını belirtiliyor ve bunun sıhhat üzerinde çok önemli olumsuz tesir yarattığı söz ediliyor. Türkiye’deki kömür santrallerinin önümüzdeki yedi yıl içinde kapatılmasıyla 102 bin 601 erken vefat, 30 bin 975 erken doğum, 67 bin 108 yetişkin bronşiti engellenebilir. 

Aynı vakitte 114 bin 683 hastaneye müracaat, 27 milyon 606 iş günü kaybı ve 231 milyon 333 bin hastanede geçirilen gün önlenebilir. Önümüzdeki yedi yıl içinde kömür santralleri kapatılırsa, astım hastası çocukların 3 milyon 772 bin gün astım ve bronşit semptomu göstermesinin önüne geçilebilir, başka yandan 419 bin 835 çocuk bronşitten korunabilir

Ayrıca 2030’a kadar kömür santrallerin kapatılması halinde, bu sıkıntıların getireceği 3,1 trilyon TL (194 milyar euro) sıhhat maliyeti ortadan kaldırılabilir. 

KÖMÜRDEN ÇIKIŞ GECİKİRSE MEVT ORANI 7 KAT ARTACAK

HEAL Türkiye Sıhhat ve Güç Siyasetleri Kıdemli Danışmanı Funda Gacal, “Türkiye 2030 yılına kadar kömürden çıkmayı tercih ederse, 102 bin 601 erken vefat önlenebilir. Bu sayı, her yıl Türkiye’de trafik kazalarında hayatını kaybedenlerden 20 kat fazla. Sıhhat sistemi üzerindeki maliyetini de göz gerisi etmemek gerekiyor. 2020 yılında Türkiye’nin sıhhat harcaması 250 milyar TL (15,5 milyar euro) oldu. Önümüzdeki yedi yılda kömürden çıkılırsa bu sayının 12,5 katı kadar sıhhat harcaması önlenebilir” dedi. 

Kömür santrallerinin 2030’a kadar kapatılmayıp sürecin 2050 yılına sarkması durumda ise Türkiye ağır sıhhat sıkıntıları ve sıhhat maliyeti ile karşı karşıya kalacak. 2030 yılına kıyasla 2050’de erken vefat oranı yedi kat, sıhhat maliyeti, hastaneye yatış ve iş gücü kaybı altı kat artacak.

Gacal, Çanakkale, Adana, Hatay, Kütahya, Maraş, Muğla ve Zonguldak’ta hala faaliyette olan kömür santrallerini üzerinde çalışma yaparak sıhhat üzerine tesirlerini ortaya koyduklarını söyledi.

Çanakkale‘deki beş kömürlü termik santralin 2030 yılına kadar kapatılması halinde, her 100 erken mevtten 90’ı önlenebilir. Sıhhat maliyetleri ise yüzde 87 oranında, yaklaşık 29 milyar eurodan 4 milyar euroya düşecek.

Adana ve Hatay’daki Atlas, Hunutlu, Sugözü ve Tufanbeyli’deki kömür santralleri devre dışı bırakılırsa, her 100 erken mevtten 86’sı önlenebilir. Sıhhat maliyetleri ise yüzde 82 oranında, 34 milyar eurodan 6 milyar euroya inecek.

Kütahya’daki üç kömürlü termik santralin 2030 yılına kadar kapatılmasıyla, her 100 erken mevtten 88’nin önüne geçebilir. Sıhhat maliyetleri ise yüzde 82 oranında, yaklaşık 24 milyar eurodan 4 milyar euroya gerileyecek.

Maraş’taki Afşin Elbistan A ve B kömürlü termik santrali üretimi durdurduğunda her 100 erken vefattan 83’ü önlenebilir. 9 milyar euro olan sıhhat maliyeti yüzde 80 oranında düşerek 2 milyon euroya gerileyecek.

Muğla’daki üç kömürlü termik santralinin çalışmasına son verilmesi, her 100 erken mevtten 88’ini engelleyebilir. Sağlık maliyetleri ise yüzde 84 oranında düşerek, 36 milyar eurodan 6 milyar euroya inecek.

Zonguldak’taki dört kömürlü termik santralinin faaliyetinin sona erdirilmesiyle her 100 erken mevtten 88’i önlenebilir. Sıhhat maliyetleri de yüzde 85 düşerek, 37 milyar eurodan 5 milyar euroya gerileyecek.

KARAR VERİCİLERE ÇAĞRI

 Halk Sıhhati Uzmanı Dr. Melike Yavuz ise şunları söyledi: Kirli hava insan sıhhatini direkt olumsuz etkiliyor. Bu rapor, her türlü arıtma sistemi kullanılsa dahi termik santrallerin 2050’ye kadar faaliyette kalması halinde ortaya çıkacak sıhhat maliyetlerine odaklanıyor. Önlem alınmaması durumunda gelecekte çok daha ağır sıhhat sıkıntıları ve münasebetiyle bunlara bağlı olarak artacak sıhhat masraflarıyla karşı karşıya kalacağız.”

Çalışmada ayrıyeten sıhhat kurumlarının ve uzmanların kömür ve güç üretiminin sıhhat üzerindeki tesirleri ve maliyetleri hakkındaki tartışmalarına işaret edildi. Sıhhat Bakanlığı üzere kamu kurumlarının da pak havaya, kömür kirliliğini azaltmaya ve kömür kullanımını sonlandırmayı amaçlayan güç ve iklim siyasetlerine katkı sunması gerektiğine dikkat çekildi.

HEAL’in karar vericilere davette bulunarak mevcut kömürlü termik santralleri için en geç 2030 yılı olmak üzere, kapatılma tarihlerinin belirlenmesi ve yeni kömürlü termik santral inşa edilmemesini istedi. Öbür yandan güç seçimi yapılırken, sıhhat ve etraf tesirinin kısa ve uzun olarak ekonomik maliyet tahlilleriyle birlikte kıymetlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Elektrik bölümü kaynaklı emisyonlarının da şeffaf olarak raporlanması ve bilimsel değerlendirmelere imkan sağlanması gerektiğine dikkat çeken HEAL, öbür taleplerini şöyle sıraladı:

Nüfusun sıhhat durumu ile lokal seviyede hastalık hadiselerine ait istatistikleri kamuya açılmalı. Ekonomi, güç ve etraf mevzuatları ve stratejileri birbirleriyle ilişkilendirilerek güç dalı planlaması geliştirilmeli. Sürdürülebilir, yenilenebilir güç ve güç tasarrufu modelleri tercih edilmeli.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı